اخلاق در اسلام جایگاه ویژه ای دارد. به کمال رساندن ارزش های اخلاقی ، از اهداف عمده ی بعثت پیامبر خاتم (ص) است
اِنّی بُعِثْتُ لِاُتَمِّمَ مَکارِمَ الْاَخْلاقِ0
رشد اخلاق و عادت کردن به رعایت ارزش های الهی ومتصل شدن انسان به خصال متعالی ، بخش مهمی از رسالت پیامبر (ص) وامامان معصوم (ع) است
حسین(ع) امام معصومی است که حتی در جریان قیام علیه ظلم ، اصول اخلاقی را دربرابر دشمن زیر پا نگذاشت وعاشورایش با همه ی ابعادی که دارد، جلوه گاه خُلق وخوی متعالی ومکارم اخلاق است
رفتارها و سخنان امام حسین (ع) و خانواده و یاران او در جریان نهضت ، و خلق و خویی که از حماسه سازان عاشورا تاریخ گزارش کرده ، منبع ارزشمندی برای آموزش اخلاق و الگوگیری در زمینه ی خودسازی ، سلوک اجتماعی ، تربیت دینی و کرامت انسانی است که می توان به وضوح در سراسر نهضت جاویدان حسینی ، جلوه های اخلاقی را دید .
عطوفت و مهربانی
امام حسین علیه السلام مظهر اسم رئوف ، رحیم و شفیق خداست . به همین دلیل او با همه ی انسانها حتی دشمنان خود مهربان و دلسوز است . او تاب رنج کشیدن حیوانات را ندارد چه رسد به انسانها ! وجود او پر از مهر و عاطفه است . به همین جهت نتوانست دشمن و اسبانشنان را تشنه ببیند و آنان را سیراب نسازد . یا در تاریخ مشاهده می شود در تاریکی شب ، نقاب بر چهره اش می زد و چاره ای می شد برای بیچارگان . لباسی می شد برای برهنگان . مرحمی می شد برای زخم دیدگان . پناهی می شد برای رانده شدگان و شانه هایی می شد برای آنان که بغض تلخشان را از بی کسی قورت می دادند و با وجودش دیگر بی پروا گریه می کردند و خالی می شدند . فرشته ها به شانه هایش بوسه می زدند که از فرط ساییدنش زخم شده بود زیرا که با آن همیشه برای محرومین غذا می برد ، براستی چه زخم شیرین و دلنشینی ! زخمی که آرزو می کرد هیچگاه بهبود نیابد !
توکل
توکل از مهمترین آموزه های اخلاقی قرآن کریم است . در روایات آمده که هر کس به غیر از خدا دل خوش کند و پشتش به حمایت او گرم باشد ، ناامید و خوار می شود .
امام حسین علیه السلام در آغاز حرکت خویش از مدینه ، تنها با توکل به خدا این راه را انتخاب کرد . به همین علت بود که حتی خبر بی وفایی مردم کوفه و شهادت مسلم ابن عقیل علیه السلام نیز باعث بازگشت حضرت نشد . حتی توکلش بر یاران همراهش هم نبود . از این رو از آنان خواست هرکه می خواهد برگردد ، براستی که چه دلگرمی عجیبی ... که هیچ پیش آمدی در عزم او خلل وارد نمی کرد . و در آخرین لحظات ، وقتی مجروح بر زمین افتاده بود ، در مناجات عارفانه با معبود ، اثبات کرد که هرگز توکل خود را از دست نخواهد داد.